وظايف ماماها در مراقبت‏هاى قبل از زايمان

الف – تهيه شرح حال بيمار كه شامل يادداشت آخرين روز قاعدگى، تعيين تاريخ زايمان بعدى و سوابق قبلى طبق فرم

ب – ضميمه كردن فرم معاينه كامل توسط پزشك در مراجعه بيمار كه دال بر سلامت كامل زن باردار باشد طبق فرم

ج – معاينه بيمار از نظر مامايى:

1- اندازه‏گيرى وزن و فشار خون.

2- اندازه‏گيرى رحم (تعيين سن حاملگى) و مقايسه آن با سن حاملگى، مذكور در شرح حال.

3- صداى قلب جنين.

4- وجود ورم اندامها.

5- معاينه با اسپكولوم و نمونه بردارى سيتولوژى و كشت.

6- آزمايشات پاراكلينيكى شامل آزمايش ادرار براى قند و آلبومين – استن (با نوار مخصوص).

7- درخواست آزمايش قندخون – واسرمن – ميزان هموگلوبين Hb و Rh و گروه خون كه جواب بايستى ضميمه فرم درخواست معاينه عمومى اوليه جهت پزشك فرستاده شود.

د – تشخیص موارد غیر طبیعی و ارجاع كليه موارد غير طبيعى به پزشك و يا متخصص مربوطه بر طبق فرم :

1- ابتلا به بيمارى سيفيليس و يا سابقه ابتلا به آن

2- هرگونه خونريزى مهبلى اعم ازلك بينى و خونريزى شديد.

3- ورم در صورت و اندامها.

4- بروز استفراغ شديد در سه ماه او باردارى و هر نوع استفراغ در ماههاى آخر حاملگى.

5- سردرد مداوم مخصوصاً در نيمه دوم حاملگى و در ناحيه اپيگاستر.

6- هر نوع اختلال بينايى از قبيل تار شدن چشمها و محدود شدن ميزان بينايى و غيره.

7- حمله و تشنج در دوران باردارى.

8- پيدايش هر گونه درد شكمى (باستثناء دردهاى زايمان به موقع)

9- مشاهده قند و يا آلبومين در ادرار و يا گزارش غيرطبيعى در آزمايشهاى انجام شده

10- شنيده شدن صداى قلب جنين از 5 ماهگى ببعد و يا قطع حركات جنين در نيمه دوم حاملگى. 12- دفع مايع آمنيوتيك

13- تب

14- سابقه هر نوع بيمارى كه بيمار را در طبقه حاملگى با خطر زياد قرار دهد از قبيل بيماريهاى قلبى – ديابت – كليه، بيماريهاى كليه – اختلالات RH – سل – راشى تيسم قد كمتر از 15 سانتيمتر و غيره

16- وجود RH منفى در مادرانى كه شوهر RH مثبت دارد.

17- حاملگى اول زا (كمتر از 15 سال و بالاتر از 35 سال).

18- سابقه حاملگى غيرطبيعى و يا سقطهاى مكرر و يا سابقه نازايى

19- نمايش غيرطبيعى جنين و چند قلويى.

20- عدم تطابق سن حاملگى با اندازه رحم.

در دفتر کار :

1 – آموزش بهداشت و ارائه خدمات بهداشتی و مامائی به جامعه زنان با درک نیازهای فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و بهداشتی خانواده به منظور کمک کردن در کاهش میزان مرگ و میر مادر و نوزاد

2 – مشاوره و راهنمایی در زمینه بهداشت و آموزش شیردهی در حین و بعد از بارداری ، بهداشت ازدواج ، نسل ، بهداشت و تنظیم خانواده

3 – انجام کلیه مراقبتهای دوران بارداری و زایمان و پس از آن و پی بردن به موارد غیر طبیعی در مادر و جنین

4 – تشخیص زود رس بیماریهای دوران بارداری و پی بردن به موارد غیر طبیعی و معرفی بیمار به مراکز دارای پزشک متخصص زنان و زایمان

5 – انجام اقدامات اولیه در فوریتهای مامائی در صورت عدم دسترسی به پزشک و معرفی سریع زائو به مراکز درمانی که پزشک متخصص در آن حضور دارد.

6 – شروع درد زایمان به طور مصنوعی با استفاده از سرم سنتوسینون منحصراً در بیمارستانها با هماهنگ نمودن و قبول مسئولیت توسط یک تن از پزشکان متخصص زنان و زایمان با عنایت به اینکه ماما اجازه دارد زائو را در مراکز مجاز بستری و مسئولیت زایمان او را برعهده گیرد.

7 – انجام زایمان طبیعی با پرزانتاسیون سفالیک و یا سیر طبیعی در بیمارستانها و منازل و معرفی زائو در هرگونه نمای غیرطبیعی به پزشک متخصص (انجام زایمان طبیعی در دفاتر کار غیر قانونی است مگر در موارد اورژانس و در شرایط طبیعی )

8 – انجام اپی زیاتومی صرفاً مدیولترال با استفاده از بی حسی موضعی 9 – انجام اقدامات اولیه در مورد فوریتهای نوزاد (ASTHVXIA) مثل ساکشن ، دادن اکسیژن ، اعزام سریع به مراکز پزشکی و انجام کلیه مراقبتهای نوزاد سالم با مسئولیت خود در بیمارستانها و منازل

10 – گرفتن پاپ اسمیر از دهانه رحم و انجام معاینه پستان و ارجاع موارد مشکوک به پزشک متخصص

11 – معاینه زنان و بیمار یابی از طریق گرفتن شرح حال و معاینه و ار

12 – درخواست و با انجام آزمایش گراویندکس و درخواست انجام (BHCG) به منظور تشخیص حاملگی

13 – درخواست آزمایشات معمولی حین حاملگی شامل کامل ادرار و کشت آن و آزمایش خون (BG, RH , HB , HCT , CBC , DIFF , FBS , VDRL , AB HBSAG , HBSAB , BUM , CR) در مورد بیماران RH منفی جهت تشخیص حساس بودن و درخواست انجام کومبس غیر مستقیم ، کشت و ترشحات واژن و تیتراژ سرخجه

14 – درخواست سونوگرافی به تعداد مجاز در حد تشخیص و سن حاملگی و بررسی وضعیت سلامت جنین (در موارد غیر حاملگی وضعیت IUD و مشکلات مربوطه)

15 – گذاشتن IUD و کلیه مراقبتهای قبل و بعد از آن

16 – درمان واژینیتها با داروهای مجاز

17 – درمان ماستیت پس از زایمان با آنتی بیوتیک و اقدامات درمانی تا قبل از تشکیل آبسه و در مورد (آبسه به پزشک ارجاع شود)

18 – انجام کلیه روشهای مجاز تنظیم خانواده که از لحاظ وزارت بهداشت در حیطه وظایف ماما قرار گیرد

19 – ماماها می توانند حاملگی های پرخطر را با مشارکت پزشک متخصص تحت نظر بگیرند

20 – تجویز داروهای مجاز طبق لیست پیوست و برابر دستورالعملهای موجود داروهای مجاز تجویزی توسط ماما :

1 – انواع ویتامینها (خوراکی) ویتامینهای گروه B به صورت آمپول و کپسول قرص و شربت ، قطره و پماد ویتامین A+D

2 – ترکیبات آهن و مواد معدنی به صورت قرص و کپسول

3 – واکسن ضد کزاز و یا توأم بالغین

4 – داروهای ضد درد قرص و شیاف و آمپول و مسکنهایی مانند هیوسین ، استامینوفن ، مفنامیک اسید ، دیکلوفناک ، ایبو بروفن

5 – محلولهای ضد عفونی

6 – سرمهای قندی 5% ، قندی نمکی ، لینگر لاکتات

7 – قرص و شربت آنتی اسید و ضد نفخ (آلومینیوم ام دی ، ام جی اس ، پانکراتین ، دی ژیستو ، دای میتکون)

8 – ملینهای مجاز دوران بارداری

9 – سنتوسینون

10 – داروهای بی حسی موضعی به صورت پماد و آمپول (مثل لیدر کائین برای ترمیم اپی زیاتومی)

11 – پماد و شیاف آنتی هموروئید

12 – آمپول پروژسترونی

13 – قرص و آمپول مترژن (داخل عضله) و یا در نظر داشتن شرایط بیمار

14 – آنتی بیوتیکها مثل پنی سیلین و مشتقات آن ، آمپی سیلین (خوراکی و تزریقی) سفالکسین خوراکی ، داکسی سیکلین ، آموکسی سیلین خوراکی) با رعایت ملاحظات تشخیصی مثل حساسیت به پنی سیلین و گرفتن سابقه آلرژی

15 – آمپول روگام

16 – سولفات منیزیم (دوز اولیه در واحدهای تسهیلات زایمانی و در موارد اورژانس)

17 – داروهای مورد نیاز جهت احیا

18 – کرم ، ژل پماد ، قرص خوراکی و شیاف و قرص واژینال ، گیلوترلی مازول ، نیستاتین ، بتادین ، تریپل سولفا ، مترونیدازول ، میکونازول و ترکیبات مشابه

19 – داروهای ضد خارش SAFE در حاملگی و مانند لوسیون ژرانیوم

20 – انواع قرصهای بارداری

21 – باتوجه به رواج داروهای گیاهی و ورود آن به دسته داروهای کشور و بی خطر تشخیص دادن آنها انواع داروهای گیاهی مجاز در بارداری و شیردهی قابل تجویز است.